Τα κωνοφόρα δέντρα

Τα κωνοφόρα δέντρα είναι φυτά μεγάλου μεγέθους. Αν εξαιρέσουμε μερικές δενδροειδείς πτέριδες των τροπικών περιοχών, μπορούμε να πούμε ότι όλα τα δέντρα είναι σπερματόφυτα.

Από τα δέντρα, άλλα ανήκουν στην υποσυνομοταξία των αγγειόσπερμων και άλλα των γυμνόσπερμων. Τα τελευταία αυτά έχουν κώνους. Τα κωνοφόρα δέντρα τα διακρίνουμε εύκολα, βλέποντας τα φύλλα τους που μοιάζουν με βελόνες και τους κώνους τους. Τα φύλλα των κωνοφόρων, αν και πολύ στενά, παίζουν τον ίδιο ρόλο με τα πλατύτερα φύλλα των άλλων πράσινων φυτών. Είναι και αυτά εργοστάσια τροφής. Τα περισσότερα κωνοφόρα έχουν φύλλα όλο το χρόνο, είναι πάντοτε πράσινα, αειθαλή. Δεν πρέπει όμως να νομίζουμε ότι τα κωνοφόρα δεν χάνουν ποτέ φύλλα. Χάνουν, και μάλιστα όλο το χρόνο, αλλά όχι πολλά μαζί. Ανάμεσα στα κωνοφόρα βρίσκουμε δέντρα, που μας προμηθεύουν πολύτιμα ξύλα. Τα ονομάζουν δέντρα με μαλακό ξύλο. Υπάρχουν όμως και κωνοφόρα με ξύλο σκληρό, όπως π.χ. μερικά είδη πεύκου.

Ένα είδος κυπαρισσιού, που επιστημονικά ονομάζεται κυπάρισσος ή λεία, αποτελεί από μια ορισμένη άποψη, ένα αίνιγμα. Το δέντρο αυτό φυτρώνει μέσα στα νερά και σχηματίζει περίεργους βλαστούς, που αποθηκεύουν τον αέρα για τις ρίζες του. Έτσι εμποδίζουν το δέντρο να πνίγεται. Διάφορα πειράματα που έκαναν, δεν συμφωνούν με αυτή την εξήγηση και ακόμα δεν είναι δυνατό να πούμε με βεβαιότητα σε τι οι βλαστοί αυτοί βοηθούν το κυπαρίσσι. Τα κωνοφόρα τα ξέρουν καλά, ακόμα και οι άνθρωποι που ζουν μακρυά από τα δάση. Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μια ευκαιρία, για να κάνουμε τη γνωριμία.

Ανάμεσα στα δενδροειδή φυτά, τα κωνοφόρα είναι τα πιο μεγάλα. Ένα Σεκόγια γίγαντας έχει διάμετρο περισσότερο από 12 μέτρα στη βάση του και 90 μέτρα ύψος. Είναι τόσο ψηλό, όπως ένα κτίριο με 20 ορόφους. Μέσα στον κορμό του μπορεί να χωρέσει μια εκκλησία. Στο γιγάντιο αυτό δέντρο έδωσαν το όνομα «στρατηγός Σέρμαν». Δεν είναι όμως το μόνο κωνοφόρο γίγαντας. Υπάρχουν και άλλα, σχεδόν τόσο μεγάλα, όπως αυτό. Οι επιστήμονες λένε, ότι τα Σεκόγια γίγαντες είναι τα αρχαιότερα δέντρα. Είχαν μάλιστα τη γνώμη ότι ήταν τα αρχαιότερα οπό όλα τα ζωντανά πλάσματα.

Το Σεκόγια «στρατηγός Σέρμαν» είναι κατά πάσα πιθανότητα, δέντρο 4.000 χρόνων. Είχε αρχίσει να φυτρώνει, μας λένε οι ειδικοί, στην εποχή όπου οι Αιγύπτιοι ήταν ο πιο πολιτισμένος λαός του κόσμου. Ήταν μεγαλύτερο από 3.000 χρόνων, όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς την ηλικία του «στρατηγού Σέρμαν», είναι εύκολο ωστόσο να γνωρίσουμε την ηλικία ενός δέντρου, μαθαίνοντας να διαβάζουμε την τομή του κορμού του, μετρώντας τους δακτυλίους του. Μέσα στους κορμούς των περισσότερων από τα δενδροειδή φυτά, το καινούργιο ξύλο σχηματίζει ένα νέο στρώμα γύρω στο παλαιό ξύλο και κάτω από το φλοιό. Όταν ο κορμός κοπεί οριζόντια, κάθε στρώμα παρουσιάζεται με το σχήμα ενός δακτυλίου. Όσοι δακτύλιοι είναι λοιπόν, τόσα είναι και τα χρόνια του δέντρου.

Τα δέντρα αυτά ανήκουν στην υποσυνομοταξία των ανθοφόρων φυτών, που οι σπόροι τους είναι κλεισμένοι μέσα σε καρπό. Τα φύλλα τους έχουν δίσκο περισσότερο ή λιγότερο μεγάλο. Ανήκουν στα δέντρα με σκληρό ξύλο, μολονότι πολλά από αυτά δίνουν ένα ξύλο μάλλον μαλακό. Τα φύλλα τους πέφτουν το φθινόπωρο και την άνοιξη φυτρώνουν νέα, για αυτό και τα ονομάζουμε φυλλοβόλα.

Η πράσινη δρυς έχει φύλλα πλατιά, όπως τα παραπάνω δέντρα, αλλά διατηρούνται και το χειμώνα. Είναι αλήθεια ότι ο χειμώνας είναι σχετικά μαλακός στις περιοχές, που φυτρώνει η πράσινη δρυς. Στους τόπους που έχουν βαρείς χειμώνες, η πτώση των φύλλων είναι ωφέλιμη στα αγγειόσπερμα δέντρα. Η ζωντανή ουσία των κυττάρων ενός φύλλου κωνοφόρου, είναι λιγότερο εκτεθειμένη στο κρύο, παρά σε ένα φύλλο με μεγάλη επιφάνεια. Αλλά στις περιοχές όπου ο χειμώνας είναι μαλακός, τα δέντρα που έχουν πλατιά φύλλα, τα κρατούν όπως και η δρυς.